Van aardappelen tot verse voorgebakken
gekoelde frites, geschiedenis van de
automatisering en techniek van vroeger
De mechanische verwerking van de aardappel tot frites
ontstond
in het begin van 1960 en daarop volgend.
De aardappelen waren gesorteerd en ontdaan van stenen ,
kluiten en andere verontreinigingen
De aardappelen werden gesorteerd als frites aardappelen
50+ of groter.
De aardappelen werden in jute zakken aangeleverd van ieder 50 kg per zak.
Daarna volgde het eenvoudige productie proces totdat de voorgebakken frites
in een doos of plastic krat terecht kwam. En klaar was voor distributie.
Klanten waren in de zomer vooral campings die een zakje frites verkochten
voor de toeristen en vakantiegangers. Ook instellingen zoals tehuizen en andere
grootverbruikers namen de frites gretig af. Een gat in markt was geboren.

De heftruck was onmisbaar voor het lossen laden en andere transport activiteiten. Meestal gasheftrucks

De zakken aardappelen werden met
handkracht van de vrachtwagen geladen.
De jute zakken hadden een gewicht van
50 kg. Sportschool was niet nodig ;-)

Hierboven een foto van een friteslijn uit de jaren 1960. Het proces was zeer eenvoudig, maar wel zeer effectief. De aardappel werd automatisch omgetoverd in een gebakken frietje. Het was voor die tijd een indrukwekkende installatie. Een fritesfabriek.... Achteraan de snijmachines, sliverremover, frites voorbakoven, opvoerband of te wel vetafdruipband, buitenlucht koeltunnel - 3 etages of met 3 transportbanden (draadogenbanden) opvoerbandje naar de plateau-afweger. Gewicht afgesteld op 10 kilogram.

Daarna werden de aardappelen geschild
of te wel geschrapt in "Badges" in een
schotel carborundumschilmachine. Een carborundum schilmachine voor aardappelen
heeft een clindrische (ronde) statische vertikale wand en een roterende
bodum. Beide zijn beklees beplakt met lijm (2 componenten) met daarop
carborundum korrels. Deze zijn er in deverse grootte te verkrijgen.

Nadat de aardappelen waren geschild, werden ze nagekeken of er geen slechte of ongeschikte aardapplen tussen zaten. Ze werden zolang bewaard in een waterbak met een vertikale transportband erin. Dit wordt ook wel een Jacobsladder genoemd. Vandaar uit gingen de aardappelen naar de snijmachine.

Later werd de rollenleesband of inspectieband geïntroduceerd. Hierdoor konden de aardappelen d.m.v. een continue transport vanaf de schrapmachine gecontroleerd worden. Onder de band een variatormotor om de snelheid (variabel) van de band in te stellen

Nadat de aardappelen zijn geschild en gecontroleerd, worden in een snijmachine op maat gesneden tot aardappel staafjes van 9x9 of 10x10 mm of wat de klant wenst.

Onder de snijmachine staat een rollensorteerder welke te dunne aardappel staafjes uitsorteerd. Daarna gaan ze gedoseerd de bakoven in om afgebakken te worden.

Dit is de bakoven: de frites wordt voorgebakken op een temperattur van 160 °C bij een eind vochtgehalte van 61 a 62 %. Veel roestvrijstaal zat er toen nog niet aan de machines. Dit was toen erg duur en schaars verkrijgbaar.

Achteraan de foto aardappelbunker, opvoerband naar schrapmachine, rollenleesband, buffertank opslag aardappelen in water en vertikale transportband genaamd jacobsladder. Elke m2 werd benut.

Invoergoot snijmachine, sliverremover,
doseerunit met variatormotor en de
frites voorbak installatie .

Het productie proces werd in die tijd nog door personeel in de gaten gehouden. De temperatuur aflezen van de bakoven en zodoende de bandsnelheid van de fritesbakoven aan te passen door deze harder of zachter te laten lopen. Er waren ook geen schakelkasten. Iedere machine had een snoer en stekker en werd zo in het stopcontact gestopt. Wel zat er een thermische beveiliging tussen, om het verbranden van een motor te voorkomen cq te signaleren, dit was een PKZM. Simpel en doeltreffend.

De frites wordt handmatig op een weegschaal afgewogen en daarna ingepakt in plastic kratten en vetvrij papier.

Rechts pakken vet waarmee de bakoven werd voorzien van bakvet.

De voorgebakken frites wordt bewaard in een koelcel bij temperatuur van + 4 °C

Door het gehele land werd de frites afgeleverd. In deze auto (nog) geen koeling van Hoka Snacks te Rilland.
De productie capaciteit was toen in die tijd 1960 200 tot 500 kg/uur eindprouct. Er werd ook nog niet zo nauw gekeken met de hygiene. De warenwet, afvalwaterbehandling stonden ook nog in de kinderschoenen. Machines voor de aardappelverwerkende industrie werden in die tijd vervaardigd door ALGO Machinefabriek te Lepelstraat. Momenteel 2019 zijn er frites fabrieken die 50 ton frites per uur er uit stampen. Zoals Farm Frites Lambweston Meijer Mc Cain Agristo Clarebout e.d. (Fri d Or)
Met dank aan de Familie Tramper voor het beschikbaar stellen van de foto's